مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید

«خدا رحمت کند شیعیان ما را، آنانکه خلق شده­اند از اضافی خاک و گل ما، و به آب ولایت ما عجین گردیده­اند. در حزن و ماتم ما محزون و در شادی ما شادند.» _{امام صادق7 الحکم الزاهره 1/238}

 

هروله عزاداری

سؤال: حکم هروله در مراسم عزاداری اهل بیت چیست؟

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی:

            در مورد سؤال هروله استحباب ندارد.

حضرت آیت الله بهجت:

            به قصد استحباب خصوصی انجام ندهند.

* * * * * * * *

«ای بندگان خدا! کجا هستند آنان که در طول عمر از نعمت برخوردار بودند، کجایند آنها که تعلیم یافتند و درک کردند اما مهلتشان دادن ولی آنها به لهو و لعب پرداختند» _{امام علی7 نهج البلاغه خطبه 83}

 

استفاده از نی در عزاداری

سؤال: نی زدن در مراسم عزاداری و هیئات سینه زنی یا زنجیر زنی چه صورت دارد؟

حضرت آیت الله سیستانی:

اگر به کیفیت لهوی نباشد مانعی ندارد.

حضرت آیت الله تبریزی:

نی از آلات لهو است نی زدن و گوش دادن به آن جایز نیست.

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی:

            اگر به صورت مطرب و مناسب مجالس خوشگذرانی نواخته شود یا به نوعی وهن و هتک محسوب شود جایز نیست.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

            کلیه صداها و آهنگهایی که مناسب مجالس لهو و فساد است حرام و غیر آن حلال است و تشخیص آن با مراجعه به اهل عرف خواد بود.

حضرت آیت الله بهجت:

نی زدن اشکال دارد.

 

حمل علامتهای فلزی در عزاداری

سؤال: حمل علامت­های فلزی دارای نقش و نگار در مراسم عزاداری که از نظر محتوایی و ارزشی تأثیرگذار نیست، از نظر شرعی چگونه است؟

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی.

            اشکال ندارد.

حضرت آیت الله بهجت:

اشکال ندارد.

حضرت آیت الله سیستانی:

مانعی ندارد، اصلی در شرع ندارد ولی دلیلی بر حرمت آن هم نیست.

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی:

وجهی ندارد.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

سزاوار است از علم­های ساده تر و سبک تر که یادآور پرچم علمدار کربلا باشد استفاده شود.

حضرت آیت الله تبریزی:

حمل علامت در دستجات عزاداری مانعی ندارد و به قصد تعظیم شعائر حسینی است.

* * * * * * * *

ذکر وعجّل فرجهم بعد از صلوات

«برترین اعمال امت من انتظار فرج از جانب خداوند متعال است»

پیامبر اکرم9

«کسی که منتظر امر ما باشد همانند کسی است که در راه خدا در خونش طپیده باشد»

امام علی7 الحکم الزاهره 1/105

 

سؤال: ذکر و عجل فرجهم بعد از صلوات مستحب است آیا در تشهد نماز نیز بعد از صلوات می­توان وعجّل فرجهم را ذکر نمود؟

حضرت آیت الله سیستانی:

گفتن آن بعد از صلوات جایز و مستحب است.

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی:

بلی، به عنوان دعا مانعی ندارد.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

اشکالی ندارد ولی گاه ترک کنید تا تصور نشود جزء نماز است.

حضرت آیت الله تبریزی:

جملة وعجّل فرجهم به عنوان مطلق الدعاء مستحب است و استحباب آن ولو در تعقیبات وارد شده ولکن روایت وارده سنداً ضعف دارد.

حضرت آیت الله بهجت:

به قصد مطلق دعا اشکال ندارد.

* * * * * * * *

سکوت هنگام تلاوت قرآن

«هنگامی که قرآن نزد تو قرائت شد، بر تو واجب است گوش دادن و سکوت نمودن»

امام صادق 7 میزان الحکمه 8/94

 

سؤال: هنگامی که قرآن تلاوت می­شود سکوت و استماع از آداب است آیا خواندن نماز مستحبی یا دعا و زیارتنامه و امثال آن هنگام تلاوت قرآن چه صورت دارد؟

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی.

            اشکال ندارد.

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی:

مانعی ندارد ولی اگر بخواهد ادب رعایت شود ترک این امور هنگام تلاوت قرآن و استماع آن اولی است.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

اشکالی ندارد هرچند گوش دادن بهتر است.

حضرت آیت الله تبریزی:

آیة شریفه اذاقرء القرآن فاستمعوا لَهُ و انصتوا، تفسیر شده به استماع مأموم قرائت امام را در نمازهای جهریّه و در غیر این موارد اگر چه استماع استحباب دارد ولی ترک آن و اشتغال به مستحب دیگر که در سؤال آمد اشکالی ندارد.

حضرت آیت الله سیستانی:

مستحب است.

حضرت آیت الله بهجت:

اشکال ندارد.

* * * * * * * *

اهمیت منبر و موعظه در مجالس ختم

«پیامبر9 سه بار فرمود: خدایا خلفای مرا رحمت فرما! عرض شد: خلفای شما چه کسانی هستند؟ فرمود: کسانی که سخن و سنت مرا تبلیغ کرده و آنها را به امتم می­آموزند»

الحکم الزاهره  1/132

«کسی که به امت من حدیثی را برساند تا سنتی را اقامه یا بدعتی را رد کند، جزای او بهشت است»

پیامبر اکرم 9 ـ الحکم الزاهره  1/132

 

 

سؤال: در بعضی مساجد و مجالس ترحیم اموات به جای منبر و موعظه فقط با دعوت از یک یا دو مداح آن مجالس برگزار می­شود، لطفاً بفرمائید از نظر اجر و ثواب برای میت کدام مطلوب تر است؟

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی:

هرچند ذکر مصائب ائمه اطهار علیهم السلام بسیار خوب است ولی بیان احکام الهی و ارشاد و موعظه مردم قطعاً ثواب بیشتری دارد.

حضرت آیت الله تبریزی:

همراه با قرآن خوانی جمع بین موعظه و تذکر عالم آخرت و استفاده از اهل علم و تقوی و ذکر مصیبت به نحو مناسب مجالس اهل بیت علیهم السلام نفع برای میت دارد.

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی.

            بهتر است در مجالس ترحیم اهل علم دعوت کنند تا مردم را موعظه کند.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

این کار خوبی نیست، بهتر آن است که یک مداح دعوت کنند تا متوسل به اهل بیت علیهم السلام شود و سخنران خوبی نیز دعوت کنند تا مردم را به یاد جهان آخرت بیندازد و آنها را با احکام و معارف دین آشنا سازد.

حضرت آیت الله سیستانی:

بدون شک مجالس وعظ و ارشاد همراه با مدح اهل بیت علیهم السلام و اقامه عزا کاملتر و بهتر است.

حضرت آیت الله بهجت:

در صورت امکان جمع شود بهتر است.

* * * * * * * *

ادعای کشف و شهود!

سؤال:برخی افراد ادعای کشف و شهود می­کنند، مثلاً می­گویند مشغول ذکر بودم که دو نفر از درون من بیرون دویدند و یکی دیگری را بر زمین زد و سپس آن دو به درون من بازگشتند. با امثال این حکایات و چاپ و نشر آنها افراد را به دور خود جمع می­کنند آیا تکلیف مؤمنین در برخورد با اینگونه افراد ناشناختة مدعی عرفان و کشف و شهود چیست؟ و آیا اینگونه اظهارات پذیرفتنی است؟

 

حضرت آیت الله خامنه­ای:

            صرف ادّعا اعتباری ندارد.

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی:

اینها کذب است و باید با این افراد برخورد شود.

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی.

            مؤمنین باید به اشخاصی که اطراف آن افراد جمع می­شوند تذکر دهند که بدون دلیل چیزی را باور نکنند.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

لازم است با زبان خوش امر به معروف و نهی از منکر کرد.

حضرت آیت الله سیستانی:

در این موارد افراد دروغگو زیاد هستند و لذا باید شدیداً احتیاط کرد.

حضرت آیت الله بهجت:

این حرفها اعتباری ندارد، از احتیاط کردن کسی پشیمان نمی­شود.

حضرت آیت الله تبریزی:

این امور برای دیگران حجت نیست و چنانچه فردی الطاف الهی شامل او شد، سعی در کتمان آن می­کند.

* * * * * * * *

نقل خوابهای وهن آور

«خواب بر سه قسم است، بشارت الهی برای مؤمن، برحذرداشتن از شیطان و خواب پریشان و پراکنده»   امام صادق7

«خواب را جز برای عالم ناصح نقل نکن»               پیامبر اکرم9 ـ میزان الحکمه 4/18

سؤال: انتشار مطالب وهن آلود تحت عنوان خواب در برخی کتابها و نشریات نسبت به اهل بیت : موجب بروز برخی نگرانی­ها شده است، آیا کسی مجاز است خواب خود مانند آنکه بگوید حضرت زهرا 3 مرا در آغوش خود فشرد با اینکه این فرد سیادت ندارد. بر فرض صحت برای دیگران منتشر سازد؟ و اساساً از نظر شرعی انتشار و نقل اینگونه خوابها چه صورت دارد؟

 

حضرت آیت الله خامنه­ ای:

            نقل اینگونه خوابها وجاهت شرعی نداشته و در صورت تحقق وهن یا هتک مقدسات جایز نیست.

حضرت آیت الله تبریزی:

خواب اعتباری ندارد و نشر و انتشار امور خرافی و اوهام، مضرّ به وجاهت عقاید محکم و برهانی مذهب حق است و باید به طورجدی از آن جلوگیری و اجتناب شود.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

نقل اینگونه خوابها اشکال دارد.

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی:

خیر.

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی.

خواب حجّیت ندارد و نقل خواب لازم نیست مگر در بعض موارد و مناسبها.

حضرت آیت الله سیستانی:

اگر دروغ و خلاف واقع است جایز نیست.

حضرت آیت الله بهجت:

این خوابها اعتبار شرعی ندارد و هر چه سبب بی احترامی به اهل بیت : باشد جایز نیست.

* * * * * * * *

تصرف در اموال مساجد یا حسینیه ها

«کسی که چراغی را در مسجدی روشن کند مادامی که چراغ در این مسجد روشن است ملائکه برای او استغفار می­کنند» پیامبر اکرم 9 ـ الحکم الزاهره 2/237

سؤال: برخی افراد برای برآورده شدن حاجت خود ظرف، تسبیح و امثال آن را از مساجد یا حسینیه­ها و هیئتها و بدون اطلاع مسئولان برمی­دارند تا اگر حاجت آنان برآورده شد ظرفها را به همراه تعداد بیشتر ظرف یا تسبیح برگردانند. آیا شرعاً چنین کاری جایز است؟

 

حضرت آیت الله خامنه­ ای:

جایز نیست.

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی:

این کار شرعاً حرام است و احکام غصب بر آن مترتب می­شود.

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:

جایز نیست.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

این کار شرعاً حرام است و کسانی که چیزی از مساجد یا حسینیه­ها برده­اند هر چه زودتر بازگردانند.

حضرت آیت الله سیستانی:

جایز نیست.

حضرت آیت الله بهجت:

خیر، حرام و غصب است.

حضرت آیت الله تبریزی:

چنانچه در محلی معمول و مرسوم باشد مانند بعضی از شهرهای کوچک و دهات که ظروف و وسایل حسینیه یا مسجد را می­برند و بعد برمی­گردانند مانعی ندارد.

* * * * * * * *

کیفیت سلام به ائمه : از راه دور

«کسی که زیارت کند قبری از قبور ما اهل بیت را، پس در همان سال زیارت بمیرد، خداوند 70 ملک را بر قبرش می­گمارد که تا روز قیامت برای او تسبیح گویند»

امام علی7 به نقل از پیامبر 9 ـ الحکم الزاهره 2/263

سؤال: سلام دادن به امام حسین7 و امام زمان 4 به سوی قبله و به امام هشتم به طرف شرق به شکلی که مرسوم است آیا ریشه روایتی دارد؟ و به نظر حضرتعالی سلام دادن به چه صورت افضل است.

 

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

ظاهراً ریشه روایی خاصی ندارد و شاید بهتر این باشد که رو به قبله بایستد و به همه 14 معصوم سلام کند.

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی:

سلام از راه دور به معصومین : در روایات وارد شده است.

حضرت آیت الله بهجت:

خوب است بدون قید خصوصیت. به اطلاقات در روایات اینطور سلام دادن هم مطلوب است.

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:

بطور مطلق سلام بر حضرات ائمه سلام الله علیهم و زیارت آنها به هر طرف باشد استحباب دارد.

حضرت آیت الله سیستانی:

ظاهراً ریشه نقلی ندارد مگر زیارت امام حسین 7.

حضرت آیت الله تبریزی:

توجه به سوی قبور ائمه : و سلام به آنان از راه دور و نزدیک مستحب است.

* * * * * * * *

ادعای بی اساس و موهوم

«هر کس بدعت گذاری را توبیخ کند خداوند قلب او از امان و ایمان پرکند»

پیامبر اکرم 9 ـ نهج الفصاحه حدیث 2818

«کسی که به مردم در دینشان غشّ و نیرنگ زند، دشمن خدا و رسول اوست»

امام علی 7 میزان الحکمه 7/224

سؤال: برخی در ایام عزاداری مدعی می­شوند در دیگ غذا یا شله زرد یا سمنو و امثال آن نام ائمه : یا صورت آن نقش بسته یا دست مبارک حضرت ابوالفضل 7 در دیگ مشاهده شده متأسفانه عده­ای را با این مسایل سرگرم و بعضاً دور دیگ به عزاداری و امثال آن پرداخته­اند. آیا وقوع چنین مسایل ادعایی ممکن است و در برخورد با اینگونه موارد وظیفه شرعی چیست؟

 

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:

بی اساس است.

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی:

در اینکه اطعام و احسان به نام معصومین : و برای آن بزرگواران امری مطلوب و پسندیده است شکی نیست اما نسبت به وقوع اینگونه ادعاها و صحت و سقم آن وظیفه­ای شرعا بر عهدة کسی نیست.

حضرت آیت الله بهجت:

این کارها اعتبار شرعی ندارد.

حضرت آیت الله سیستانی:

این گونه ادعاها غالباً یا دروغ یا مبتنی بر تخیلات و اوهام است.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

این امور واقعیت ندارد و مؤمنین باید از آن بپرهیزند و عزاداریها را در مجالس و دستجات انجام دهند.

حضرت آیت الله تبریزی:

امثال این مسایل در این زمان زیاد شده است مؤمن باید ایمانش را حفظ کند و با این مسایل ذهنش را مشغول نکند.

* * * * * * * *

غلو و حرکات وهن آلود در عزاداریها

«ای اهل کتاب در دینتان غلو نکنید» سورة مائده، آیه 77

«خدایا! من از غلات بیزارم همانند بیزاری حضرت عیسی از نصاری، خدایا آنها را همیشه خوار کن و هیچکدام از آنها را یاری مکن» امام علی7 ـ بحارالانوار 25/284

«کسی که به مردم در دینشان غشّ و نیرنگ زند، دشمن خدا و رسول اوست»

امام علی 7 میزان الحکمه 7/224

سؤال: 1ـ خواندن شعرها و گفتن سخنانی که در آن به صراحت از اهل بیت: به عنوان خدا یاد می­شود، مانند لا اله الا علی.

 2ـ به عنوان ابزار محبت به مقام اهل بیت : صدای حیوان درآوردن.

 3ـ در حال سینه زدن به هوا پریدن.

 4ـ ذکر داستانها و رؤیاها درباره اهل بیت : که با مسلّمات روایی و قرآنی منافات دارد.

 5ـ خواندن اشعار مدح یا مصیبت با آهنگی که انسان را به حرکت در می­آورد.

 6ـ خواندن اشعاری که در آن مقام خداوند متعال در برابر مقام اهل بیت : پائین آورده شود چه صورت دارد؟

 

حضرت آیت الله خامنه ­ای:

            به طور کلی عزاداری به شیوه مرسوم سنتی اشکال ندارد بلکه مستحسن است لکن گفتن جملات مذکور در سؤال یا خواندن اشعار به صورت غنا که مناسب مجالس گناه و معصیت است و یا خواندن اشعاری که مشتمل بر دروغ باشد و یا انجام دادن اعمالی که موجب وهن مذهب می­شود جایز نیست.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

عزاداری خامس آل عبا از مهمترین شعائر و رمز بقای تشیّع است ولی باید به گونه­ای برگزار گردد که موجب وهن مذهب نگردد و آسیبی به بدن وارد نشود و مداحان محترم از اشعار کفرآمیز یا آلوده به شرک یا مضامینی که در شأن حضرات معصومین : و پیروان آنان نیست خودداری ورزند و استفاده از آلات موسیقی مناسب مجالس لهو و فساد جایز نیست و برهنه شدن به هنگام عزاداری در صورتی که در حضور نامحرم باشد حرام و اگر زنان هم نباشند اشکال دارد.

حضرت آیت الله بهجت:

باید از اشعار و جملاتی استفاده شود که موافق مذهب اهل بیت : است و مناسب با حفظ شئونات آن بزرگواران می­باشد.

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:

1ـ خواندن اشعار و جملات مذکور جایز نیست و بر مستمعین واجب است نهی از منکر کنند. 2ـ صدای حیوانات در آوردن خلاف متعارف و بسا موهن و معرض اسائه ادب است خودداری نمایید. 3ـ تمام این حرکات بازی و اسباب وهن مذهب است و جایز نیست. 4ـ اگر با مسلمات مذهب منافات داشته باشد مردود و حرام است. 5ـ اگر به صورت غنایی و متناسب با الحان لهوی باشد حرام است. 6ـ حرام است.

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی:

از به کار بردن عبارات و جملاتی که بوی شرک و کفر می­دهد باید اجتناب شود از هر نوع عملی که جنبه توجیه پذیری ندارد و مورد سوء استفاده مغرضان و موجب وهن مذهب می­شود باید اجتناب شود. اینگونه مراسم باید به دور از ریا و خودنمایی و هرگونه اغراض دنیوی به طور سنتی و معمول انجام شود تا ان­شاءالله مقبول درگاه الهی قرار گیرد. از هر نوع عملی که عرفا هتک شمرده می­شود مثل کف زدن و سوت زدن و به کار بردن الفاظ و عبارات رکیک و امثال آن باید اجتناب شود. هروله در اسلام فقط در قسمتی از سعی بین صفا و مروه برای مردان و هنگام گذر از وادی محشر بعد از وقوف در مشعرالحرام به عنوان یک عمل مستحب وارد شده و در غیر این دو مورد به عنوان یک عمل مستحب مشروع نیست.

* * * * * * * *

حضور ائمه در مجالس

سؤال: برخی مداح ها یا روضه خوانها در ضمن روضه­ ها اظهار می­دارند یکی از معصومین در جلسه حضور یافته آیا حضور ائمه علیهم السلام به صورت محسوس آنگونه که آنها اظهار می­کنند ممکن است و وظیفه مؤمنین در برابر این اظهارات چیست؟

 

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی:

خیر، صحیح نیست.

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:

در این اظهارات شاید گوینده قصد جدی نداشته باشد و فقط اظهار امیدواری کند، ولی صحیح این است که به لفظی که مورد اشتباه و تردّد و خلاف واقع باشد چیزی نگوید.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

منظور حضور معنوی آنهاست نه جسمانی.

حضرت آیت الله سیستانی:

چنین کلماتی اعتبار ندارد.

حضرت آیت الله بهجت:

اینگونه اظهارات مسئله شرعی نیست تا جواب داده شود مداح شاید نظرش این باشد چون مجلس روضه است باید اینها شرکت داشته باشند.

 

* * * * * * * *

عزاداری و رعایت حال مردم

«انس و جن و پرندگان و چرندگان بر حسین بن علی7 گریستند تا جایی که اشکهایشان روان شد»    امام باقر7 الحکم الزاهره 2/264

«کسی که روز عاشورا روز مصیبت و حزن و گریه­اش باشد خداوند روز قیامت را روز شادی او قرار داده و در بهشت چشمش به ما روشن خواهد بود و کسی که روز عاشورا را روز برکت بنامد روز قیامت با یزید و عمر سعد و عبیدالله بن زیاد در طبقه زیرین آتش جهنم محشور خواهد شد»

امام رضا7 ـ همان

 

سؤال: حرکت دسته­های عزاداری در شبهای محرم تا نیمه شب همراه با استفاده از طبل و امثال آن که موجب مزاحمت مردم می­گردد چگونه است؟

 

حضرت آیت الله خامنه ­ای:

            اگرچه اقامه مراسم و شعائر دینی در زمانهای مناسب در حسینیه از بهترین کارها و جزء مستحبات مؤکد است ولی واجب است برگزار کنندگان مراسم و عزاداران تا حد امکان از اذیت و ایجاد مزاحمت برای مردم بپرهیزند.

حضرت آیت الله سیستانی:

سعی شود که عزاداری موجب مزاحمت دیگران نشود.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

عزاداری خامس آل عبا 7 که از افضل قربات است باید به گونه­ای برگزار گردد که مزاحمتی برای مردم نداشته باشد و مردم نیز در ایام عزاداری باید تا آنجا که میسر است همکاری کنند.

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:

استفاده از طبل جایز نیست.

حضرت آیت الله تبریزی:

در عزاداری اظهار شعائر به نحوی بدون استفاده از آلات لهوی مطلوب شارع است بالاخص در شبهای تاسوعا و عاشورا و مؤمنین تحمل می­کنند و ثواب می­برند.

حضرت آیت الله بهجت:

ایذاء و مزاحمت مؤمنین جایز نیست و طبل زدن هم که مطلقاً اشکال دارد.

* * * * * * * *

مداحان و وظایف سنگین آنان

«برای ما زینت باشید و مایه ننگ و زشتی ما نباشید، به مردم سخن نیکو بگویید و زبانهایتان را حفظ کنید و از سخن زشت و اضافی نگهدارید»    امام صادق7

«کسی که به زبان اظهار شیعه بودن کند ولی در عمل با ما مخالفت کند، شیعة ما نیست، بلکه شیعه ما کسی است که با زبان و قلب با ما موافقت کرده و در عمل اعمال ما را متابعت نماید»

امام صادق7 الحکم الزاهره 1/239

سؤال: توفیق مداحی برای اهل بیت : نعمتی است الهی، در قدیم الایام مداحان عبا به دوش و از نظر سلوک و رفتار الگو بوده و هم اکنون نیز برخی اینگونه­اند ولی متأسفانه مشاهده می­شود برخی مداحان در اثر ناآگاهی ریش را تراشیده یا معتاد به سیگار یا مواد مخدر بوده یا لباس و پوشش مناسب در برندارند. حضرتعالی چه توصیه پدرانه­ای برای این عزیزان دارید؟

حضرت آیت الله خامنه ­ای:

            بر همگان از جمله مداحان لازم است که ضمن مراعات وظایف شرعی و اجتناب از گناه، شئون و احترام مجالس اهل البیت: را حفظ کنند.

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:

تراشیدن ریش حرام است و مداح اهل بیت: نباید متجاهر به فسق یعنی تراشیدن ریش باشد یا لباسی که موجب وهن است بپوشد و هر چه بیشتر وقار این افتخار را حفظ نماید سزاوار است.

حضرت آیت الله بهجت:

باید آنها تمام موازین و تکالیف شرعیّه را رعایت کنند.

حضرت آیت الله تبریزی:

مداح اهل بیت : منسوب به دین و اولیای دین است و یادآور فضایل آنان می­باشد و مداحان باید مایة زینت و دعوت به اسلام و مذهب حق بوده و مردم در آنان رنگ ایمان و جلال و جمال مؤمنین را مشاهده نمایند نه اینکه به یاد رامشگران و نوازندگان و اهل معصیت افتاده و توقع غنا و آوازه خوانی و امور ننگ آور برای انسان مهذّب در ذهن مردم تداعی شود.

حضرت آیت الله سیستانی:

مناسب است که رفتار و سلوک به گونه­ای متناسب با مقامات آن بزرگان باشد.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

استفاده از مواد مخدر و سیگار و تمام انواع دخانیات حرام است و احتیاط واجب در ترک تراشیدن ریش است و سزاوار است مداحان اهل بیت پوشش مناسبی داشته باشند.

* * * * * * * *

تعیین وجه منبر و مداحی

«شب معراج به گروهی گذشتم که لبهای آنها را با قیچی می­بریدند، از  جبرئیل پرسیدم: اینان چه کسانی هستند؟

فرمود: گویندگان و دانشمندان امت تو هستند که توانایی ابلاغ احکام و طاعات را به امت داشتند ولی سهل انگاری کردند»  پیامبر اکرم9 آداب الطلاب 344، لآلی الخبار 2/285

«کسی که حدیث را برای منفعت دنیا بخواند در آخرت نصیبی ندارد و کسی که حدیث را برای آخرت بخواند خداوند خیر دنیا و آخرت را به او عطا می­کند» امام صادق7 عزاداری 62، کافی 64/1

«از راه ما ارتزاق نکن که خداوند بر فقرت خواهد افزود»    امالی شیخ مفید 182، عزاداری 62

 

سؤال: بعضی مداح­ها یا منبری­ها وجوه زیادی را برای تبلیغ با مدیحه سرایی طی می­کند. آیا شرعاً طی کردن وجه برای انجام تبلیغ یا مدیحه سرایی چگونه است؟ و توصیه حضرتعالی به این افراد چیست؟

 

حضرت آیت الله تبریزی:

بیان تاریخ و خواندن شعر برآنان واجب نیست لذا می­توانند پول بگیرند ولی بهتر است در اموری که رابطه با دین و عقاید مردم دارد تقدّس آن را رعایت نموده و به هدیه و امثال آن اکتفا کنند و کرم و سخاوت دهندگان امر دیگری است.

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی:

مانعی ندارد و بهتر است نسبت به این امور قبلاً تعیین قیمت نکنند.

حضرت آیت الله بهجت:

پسندیده نیست.

حضرت آیت الله سیستانی:

مانعی ندارد اگر چه کار پسندیده­ای نیست.

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:

قرار داد حرام نیست ولی این عمل شریف تبلیغ و مدیحه سرایی اهل بیت: سزاوار است بدون قرار داد باشد.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

این کار شرعاً حرام نیست ولی شایسته منبری­های محترم و مداحان امام حسین7 نیست.

 

حضور در مسجد جمکران

«مسجد مقدس جمکران قم در هفدهم ماه مبارک رمضان سال 393 هـ.ق به امر مبارک حضرت ولی عصر4 به حسن بن مثله جمکرانی بنا نهاده شد و امام زمان7 فرمودند: مردم را بگو به این موضع رغبت کنند و چهار رکعت نماز بگذارند (دو رکعت نماز تحیّت مسجد و دو رکعت نماز امام زمان7 سپس فرمودند: فمن صلّیهما فکانّما صَلّی فی البیتِ العتیق، کسی در این مکان دو رکعت نماز بخواند، مانند آن است که دو رکعت نماز در کعبه خوانده است.)»     النجم الثاقب 294

 

سؤال: آیا برای حضور در مسجد جمکران موقع خاصی سفارش شده است؟ بهترین وقت برای حضور و نماز امام زمان4 در این مسجد مقدس چه زمانی است؟

 

حضرت آیت الله بهجت:

به دلتان رجوع کنید که چه زمانی اقبال دارد.

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:

وقت خاصی که از طرف شرع مقدس رسیده باشد ندارد، ولی بطور کلی عبادت در اوقات متبرکه فضیلتش بیشتر است.

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی:

زمان خاصی تعیین نشده است، بلی در ایام هفته شب جمعه و روز جمعه منتسب به آن حضرت است.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

زمان خاصی در روایات ندیده­ایم ولی بدون شک شبهای جمعه که برای دعا و عبادت تناسب بیشتری دارد بهتر است.

حضرت آیت الله تبریزی:

وقت خاصی ندارد و در شبهای جمعه یا چهارشنبه نماز به قصد رجاء مانعی ندارد.

حضرت آیت الله سیستانی:

مانند سایر مساجد است.

* * * * * * * * * *

روضه خوانی

«ای فاطمه ! فردای قیامت تمام چشمها گریان است، مگر چشمی که در مصائب حسین7 گریه کرده باشد که او خندان و شاداب به بشارت الهی و نعیم بهشتی می­باشد.»

پیامبر اکرم9 بحارالانوار، 44/293، شرح شمع 41

«خدایا رحمت کن آن صیحه را که به جهت ما بلند می­شود.»           امام صادق7، بحار 98/52

«این مراسم عزاداری حسینی را سبک نگیرید، مراسم عاشورا و گریه بر شهیدان کربلا را به طور جدی و پیگیر انجام دهید، در این گونه مراسم گریه کنید و اشک بریزید که ما شیعیان هر چه داریم از برکت همین اشکها و گریه­ها داریم.»                                                 حضرت امام خمینی ;

«روضه خواندن بر شما واجب است نه مستحب و اگر کسی منبر رفت و روضه نخواند نهی از منکرش کنید و بگویید چرا روضه نخواندی؟»                                حضرت آیت الله گلپایگانی ;

 

سؤال: اینکه فرموده­اید بهتر است به جای شبیه خوانی روضه خوانی بر پا کنند روضه خوانی چیست؟ مگر همان تعزیه و شبیه خوانی روی منبر نمی­باشد؟

 

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی:

روضه خوانی بر منبر در اصطلاح عبارت است از: یاد دادن احکام و بیان مسائل حلال و حرام و امر به معروف و نهی از منکر و بیان مواعظ و نصایح از آیات و کلمات پیغمبر اکرم9 و ائمه معصومین : و ذکر فضائل و مناقب اهل بیت : و ذکر مصایب وارده بر آنان خصوصاً مصایب حضرت سید الشهداء7 و اصحاب بزرگوار آن حضرت، که چنین مجالسی علاوه بر ثواب عزاداری ثواب بیان احکام و مواعظ را که از اهداف عالیة آن بزرگواران بوده، نیز خواهد داشت.

 

سؤال: در مورد تعزیه­ها و روضه­هایی که به نام ازدواج حضرت قاسم در کربلا خوانده می­شود چه می­فرمایید؟

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی

آنچه در مورد عروسی حضرت قاسم مطرح شده یا می­شود صحیح نیست و اثری از این قضیه در کتب معتبره وجود ندارد. مضافاً بر اینکه حضرت قاسم به سن ازدواج نرسیده بود. بلی، در کتاب منتخب مرحوم طریحی چیزهایی که مناسب ازدواج آن حضرت است نقل شده، ولی ظاهراً این مطالب نادرست را بعد از آن مرحوم، افراد مغرض یا نادان به آن کتاب اضافه کرده­اند و مرحوم طریحی برتر از آن است که این مطالب را که مناسبتی با واقعة عاشورا ندارد، در کتاب خود بنویسد. در عین حال آنچه در کتاب طریحی آمده به این نحو که بعضی در مراسم تعزیه داری و به صورت خرافی پیاده می­کنند نمی­باشد. (جامع المسائل 2/620 و 624)

* * * * * * * * * *

خواندن زن در مجالس عزاداری

«به گونه­ای هوس انگیز سخن نگویید که بیماردلان در شما طمع کنند»         سورة احزاب آیه 32

 

سؤال: خواندن زن در مجالس عزاداری در صورتی که نامحرم صدای او را بشنود چه صورت دارد؟

 

حضرت آیت الله خامنه ­ای

اگر خوف مفسده باشد باید از آن اجتناب شود. (اجوبه الاستفتائات 1/132)

حضرت آیت الله مکارم شیرازی

            جایز نیست. (استفتائات جدید 2/247)

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی:

شنیدن صدای ایشان اگر در معرض ریبه و التذاذ نباشد حرام نیست، ولی با اینکه خداوند متعال می­فرماید: فاسئلوهن من وراء حجاب، خوب است که مجالس زنانه خصوصاً در رابطه با عزاداری و مداحی اهل بیت : طوری باشد که کاملاً مراعات عفت بشود. (جامع المسائل 1/625)

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی

            روضه خوانی زنان در مجالس زنانه در صورتی که نامحرم صدای آنها را نشنود مانعی ندارد. (جامع الاحکام 2/130)

 

* * * * * * * * * *

حضور سخنران و مداح مرد در مجالس زنانه

 

سؤال: با وجود سخنرانان و مداحان برجسته میان بانوان استفاده از سخنران و مداح مرد در جلسات خانم­ها چه صورت دارد؟

 

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی:

با رعایت کامل موازین شرعی مانعی ندارد.

حضرت آیت الله بهجت:

مراعات احکام شرعی چه در صورت استفاده از مرد و چه زن باید بشود.

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:

            در مجلس زنانه با حفظ حدود شرعی اشکال ندارد.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

             با رعایت موازین شرع اشکالی ندارد.

حضرت آیت الله تبریزی:

            حفظ حجاب و مصون بودن از مغرضیّت فساد مانعی ندارد.

حضرت آیت الله سیستانی:

فی حد نفسه مانعی ندارد.

* * * * * * * * * *

تماس با اسماء مبارکه ائمه بدون وضو

 

«ای علی کسی که من و تو و فرزندان امام تو را دوست دارد، به خاطر پاکی ولادتش خدا را شکر کند. بدرستی که ما را دوست ندارد مگر کسی که ولادتش پاکیزه است و بغض ما را ندارد مگر کسی که ولادتش ناپاک است.»                                              پیامبر اکرم9 ، الحکم الزاهره 1/69

 

سؤال: تماس بدن بدون وضو با نام مبارک ائمه و حضرت زهرا : چه صورت دارد؟

 

حضرت آیت الله خامنه ­ای:

            احتیاط واجب در ترک آن است.           

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی:

خلاف احتیاط است.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

            احتیاط واجب در ترک آن است.

حضرت آیت الله بهجت:

بنابر احتیاط واجب جایز نیست.

حضرت آیت الله تبریزی:

            بنابر احتیاط بدون وضو مس نشود.

حضرت آیت الله سیستانی:

            احتیاط مستحب ترک آن است.

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:

احتیاط واجب آن است که اسم مبارک پیامبر9 و امامان و حضرت زهرا علیهم السلام را بدون وضو، مسّ نکنند. (مسئله 325)

* * * * * * * * * *

عکسهای منسوب به ائمه علیهم السلام

 

«دوستی ما اهل بیت گناهان فرزندان آدم را می­ریزد، همانگونه که باد برگ درخت را می­ریزد.»

امام حسن7 ، الحکم الزاهره 2/88

 

سؤال: عکسهایی منسوب به ائمه معصومین علیهم السلام چاپ و منتشر می­شود آیا نصب آنها در حسینیه ها و هیئات عزاداری چگونه است؟

 

حضرت آیت الله خامنه ­ای:

            این کار فی نفسه از نظر شرعی اشکال ندارد، به شرط اینکه مشتمل بر اموری که از نظر عرف اهانت و بی احترامی محسوب می­شود نبوده و با شأن این بزرگواران منافات نداشته باشد. (اجوبه الاستفتائات 2/38)

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:

بطور کلی ترک نصب آنها مناسب تر با شئون آن بزرگواران است.

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی:

مانعی ندارد، هر چه انتساب آنها به معصومین : اعتباری ندارد.

حضرت آیت الله بهجت:

خالی از اشکال نیست.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

            این عکسها اصالت ندارد ولی چون منتسب به آن حضرات است نباید مورد بی احترامی قرار گیرد.

حضرت آیت الله سیستانی:

            اگر مشتمل بر هتک نباشد اشکال ندارد.

حضرت آیت الله تبریزی:

اگر مقصود این است که تذکر و یادآوری آن بزرگواران باشد مانعی ندارد، ولی اگر معتقد باشد که این عکسهای واقعی ائمه علیهم السلام است این عقیده صحیح نیست و خطاست.

* * * * * * * * * *

سجده در برابر حرم ائمه علیهم السلام

 

«اگر آنچه را که ما امر کردیم انجام دهی و هر آنچه نهی کردیم خودداری نمایی، از شیعیان ما خواهی بود.»                                                                    حضرت زهرا 3 بحار 68/155

 

سؤال: سجده در برابر حرم ائمه : یا خود را روی زمین کشیدن به گونه­ای که خون جاری شود چه صورت دارد؟

 

حضرت آیت الله خامنه ­ای:

سجده کردن در برابر حرم ائمه:، اگر به نیت شکرگذاری باشد اشکال ندارد و اگر به قصد خضوع در برابر آن ذوات مقدسه باشد، حرام است.

حضرت آیت الله تبریزی:

سجده کردن در برابر حرم اگر منظور از آن گذاشتن پیشانی بر زمین به قصد احترام امام علیه السلام باشد جایز نیست، اما اگر منظور آن گذاشتن صورت به عتبه و قبر امام علیه السلام باشد مانعی ندارد و اینکه شخص در مقابل حرم خودش را روی زمین بکشد به گونه­ای که خون جاری شود، جایز نیست. ائمه علیهم السلام از ما چنین کاری نخواسته­اند.

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی:

از اموری که موجب وهن مذهب می­گردد باید اجتناب نمود.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

جایز نیست.

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:

سجده برای غیر خداوند متعال جایز نیست و به سجده افتادن در اعتاب مقدّسه باید برای خدا باشد به شکرانه تشرف به زیارت مراقد مقدسه آن بزرگواران : اشکال ندارد و بوسیدن عتبه سجده نیست.

حضرت آیت الله سیستانی:

به عنوان سجده شکر خداوند مانعی ندارد.

 

* * * * * * * * * *

ناسزاگویی به اهل بیت:

 

«کسی که ما اهل بیت را مبغوض دارد، خداوند او را روز قیامت، یهودی محشور می­کند ولو نماز بخواند و روزه بگیرد و گمان کند مسلمان است.»                 پیامبر اکرم 9، الحکم الزاهره 1/72

«کسی که در کفر دشمنان و ظالمین در حق ما شک کند، کافر است.»

امام صادق7، الحکم الزاهره 1/73

 

سؤال: معاشرت با کسی که به خدا و رسول 9، و ائمه : ناسزا بگوید، چه صورت دارد، آیا می­توان از غذای او استفاده کرد و آیا چنین فردی مرتد محسوب می­شود؟

 

حضرت آیت الله سیستانی:

اگر منکر خدا یا رسالت شود مرتد و کافر و نجس است و اگر منکر نباشد ولی اظهار عداوت کند ناصبی و محکوم به کفر و نجاست است.

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:

شخص مذکور مرتد و نجس است و احکام مرتد بر او مترتّب است.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

اگر از روی قصد و اختیار مرتکب چنین گناه بزرگی شود مرتد محسوب می­گردد و رفت و آمد با چنین شخصی جایز نیست.

حضرت آیت الله بهجت:

مرتد و واجب القتل است.

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی:

مانعی ندارد، ولی مرتد نیست هر چند حکم او قتل است.

حضرت آیت الله تبریزی:

او را نصیحت و نهی از منکر کنید، مرتد نیست.

* * * * * * * * * *

غلوّ درباره اهل بیت :

 

«دربارة من دو گروه هلاک شدند دوست افراطی و دشمنی که بغض دارد.»

امام علی7، الحکم الزاهره 2/140

«از غلوّ درباره ما بپرهیزید ما بندگان پروردگاریم، درباره فضایل ما هر چه می­خواهید بگویید.»

امام علی7، میزان الحکمه 7/281

 

سؤال: برخی مداحان شعرهای نامناسب خوانده، مانند من حسین اللهی هستم یا قلّاده سگ به گردن انداخته یا صدای سگ در می­آورند، وظیفه ما در برخورد با این افراد چیست؟

 

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:

اشعار مذکور خواندنشان جایز نیست و اعتقاد به مضمون آن کفر است و باید از آن جلوگیری شود و صدای سگ در آوردن کار زشتی است.

حضرت آیت الله تبریزی:

مداحی و خواندن اشعار در مجالس اهل بیت : باید طوری باشد که موجب وهن نباشد و بهانه به دست دشمنان شیعه ندهد. در مجالس اهل بیت: باید اشعاری خوانده شود که فضایل آن بزرگواران بیان شود و مصائب و مظلومیت آنها برای مردم گفته شود، ائمه : از ما نخواسته­اند که خود را به صورت حیوان در آوریم، آنچه از ما خواسته­اند این است که مؤمن صالح باشیم و اخلاق ما اخلاقی باشد که از آن بزرگوران رسیده است.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

لازم است با زبان خوش توأم با ادب آنها را نهی از منکر کنید و اگر تأثیر نداشت مجلس را ترک نمائید.

حضرت آیت الله سیستانی:

آنها را ارشاد فرمایید.

* * * * * * * * * *

استفاده از حسینیه­ ها برای ورزش و امور فرهنگی

 

سؤال: آیا استفاده از حسینیه­ها که در طول سال فقط در ایام خاصی برنامه دارند، جهت ورزش و کار فرهنگی برای جذب جوانان چه صورت دارد؟

 

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی:

باید در همان جهت وقف استفاده شود و کارهای فرهنگی مناسب با این جهت اشکال ندارد.

حضت آیت الله بهجت:

اگر مزاحم جهت وقف نباشد و فرهنگی باشد و جلوی احتمال مفسده هم گرفته شود مانعی ندارد.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

جایز نیست، باید مکان مناسب دیگری برای این کارها در نظر گرفته شود. ولی تشکیل کلاسهای درس قرآن و عقاید و مانند آن در آنجا اشکال ندارد.

حضرت آیت الله تبریزی:

استفاده از حسینیه در اموری که با شئون حسینیه مناسبت ندارد، مثل ورزش جایز نیست و برقرار کردن کلاس قرآن و احکام و معارف دینی در حسینیه در اوقاتی که مزاحمت با حسینیه ندارد مانعی ندارد.

حضرت آیت الله سیستانی:

تبدیل حسنیه به محل دیگر جایز نیست.

* * * * * * * * * * * *

 

پایان قسمت اول

ادامه دارد...

موضوعات مرتبط: جزوات آموزشی ، احکام مداحی ، ،